Vicdan Birim Dualitesi ve İyilik Bilmezlik

Derleyen : Selman Gerçeksever

İyilik bilmezlik(nankörlük), kendi çıkarlarına düşkün; her durumda başkalarının çıkarlarından çok kendi çıkarlarını önceleyen, empati özürlü kendini bilmezlere özgü bir bencilliktir. Bu gibiler, sebep-sonuç Yasası gereği nankörce davranışlarla karşılaşsalar da kendi egolarını eğitmedikçe/edeplendirmedikçe bu beşerî zaaftan/kusurdan kolay kolay kurtulamazlar. Yani iyilik bilmezlik, beşerî egonun kabalığından kaynaklana bir kusurdur ve “vicdan birim düalitesi”nin (1) denge düzeyinin epeyce aşağılarda olduğunun bir göstergesidir.
Günlük yaşamda karşılaştığımız sıkıntılı durumların, zor koşulların bir kısmı iyilik bilmezliğimizi bizlere göstermek ve bu kusurumuzu gidermek için sınavlardır. Başka beşeri kusurlarımızı gidermek ve erdemler yönünde ilerlemek için günlük yaşam sınavlar ve sınanmalarla doludur. Kişi bu gelişim fırsatlarını fehim ve feraseti oranında değerlendirir ki, fehim ve feraset sâhibi olmak da bedenli yaşamda kazanmamız gereken erdemlerden biridir. İyilik bilmezlikten uzaklaşmanın belirtilerinden biri olan bu erdem, görgü ve deneyim birikimiyle ve de “kıyas bilgileri”nin (2) iyi değerlendirilmeleriyle gelen bir kazanımdır.

Elimizde bulunan tüm maddesel değerler ve olanaklar bunun için gelip geçici araçlardır. Bu araç gereçlerle özdeşleşmeden, onları putlaştırmadan, biriktiriciliğe sapmadan onları idrakleşme ve şuurlaşma yönünde değerlendirip, başkalarıyla da paylaşmaktır. Burada “kıyas bilgileri”nden kasıt; yaşamın zıtlıkları içinde karşılaştığımız durumlar içinde kazandığımız bilgilerdir. Örneğin, değerbilmezlik/iyilik bilmezlikle karşılaştığımız zaman, buna en azından canımız sıkılır ve belki kendi iyilik bilmezliklerimizi anımsarız, yâni bir kıyas yapma fırsatı buluruz ve genellikle de bu şekilde; önce olumsuzları(erdemsizlikleri) deneyimliye deneyimliye(3) olumlunun(erdemlerin) ve dolayısıyla insanlaşmanın daha akılıca bir şey olduğunu fark ederiz. Yaşamın genel amacı olan gelişim (idrakleşip şuurlaşmak) için “düalite ilkesi ve değer farklaşması” (4) işleyişi gereği, kişinin zıt değerlerle karşılaşması (sevgi-nefret/kin, adâlet-zulüm, iyilik-kötülük, çekicilik-iticilik, normal-anormal, ünlü-ünsüz, hırpalamak-okşamak vb.vb.) ve bu şekilde kıyas bilgileri kazanması, görgü ve deneyim birikiminin de gereğidir.
Görgü ve deneyim birikimi de, varlığın öz bilgilerinin, bir bakıma “ham maddesi”dir. Öz bilgiler varlığın evrensel kazanımları ve kendi öz birikimleridir. Varlığın şuuraltında biriken öz bilgiler öz idrak kanalıyla ruha yansır ve bunlar, ruhun “tekâmül değerleri”dir(5).

(1) İLÂHÎ NİZAM ve KÂİNAT, syf.102 ve devamı, 113 ve devamı.

(2) İLÂHÎ NİZAM ve KÂİNAT, syf.61,119,122 ve devamı.

(3) “İyilikten önce, kötülüğü istemenizde aceleniz niye?” Kur’an, Neml 46

(4) İLÂHÎ NİZAM ve KÂİNAT, syf. 23,25,27,48,61,82,98,99,298.

(5) İLÂHÎ NİZAM ve KÂİNAT, syf. 63,64,80.

Yayın Tarihi:15 Temmuz 2020