|
Sizlere uzunca bir yazı
dizisi halinde Maya kültürü hakkında kendi görüşlerimi
aktarmayı düşünüyorum. Bu bakımdan yazılarımı numaralamayı
uygun buldum. İlk iki resim "Hitit Güneşi" ve "Maya-Aztek"
simgeleri ile ilgili.
İki adet boğa boynuzu
üzerinde duran Hitit Güneşi ve güneş ile bütünleşmiş üç adet
damga. Bunlardan birini ayırıp altta ayrıca belirttim. Bu
damganın anlamını şöyle açıklıyorum:
“Hitit
halkının üzerinde duran ve onları yöneten tanrısal özelliklere
sahip 3 adet yönetici”
İki
adet boynuz Hitit halkını ifade ediyor. Üç yönetici ise
tanrılaşmış Hitit krallarıdır. Tanrının simgesi olan güneş
daire ile, yönetici krallar artı işareti ile belirtilmiştir.
Bu bronz eser yürüyen ordunun en önünde bir sopaya takılı
olarak sancak şeklinde taşındığı ve tüm Hitit milletinin
simgesi olduğu görüşü ileri sürülmüştür. (Bkz. Hitit Güneşi
adlı kitap. Yazarı Sedat Alp, TÜBİTAK yayınları,
2002)
İkinci resimde ise yeni dünya
kültürlerindeki güneş simgelerinden bazılarını sunuyorum.
Kuzey Amerikanın orta bölgelerine yerleşmiş olan Oklahoma
yerlilerine ait bir takı yukarıda görülüyor. Midye kabuğu
üzerine oyulmuş olan bu simge açıkça Tengri damgasıdır.
Merkezde tanrısal özellikleri olan yöneticinin yüzü dört bir
yanda
çizilmiştir. Bununla belki de “Tanrının varlığı
evrenin her yerindedir” mesajı verilmek
istenmektedir.
Tengri damgasını orta Amerika
bölgesinde de bulmaktayız. Meksika’nın Veracruz bölgesinde
Maya'lardan ve Aztek'lerden önce ileri bir kültür oluşturmuş
olan Olmek halkının da bir damga yazısına sahip olduğu çok
yakın tarihe kadar bilinmiyordu. Yeni bulunmuş ve taşa
kazınmış bir yazıtta 62 farklı damgadan oluşan resimsel
(semiotik) bir yazı ortaya çıkarılmıştır (Bkz. Science
dergisi, Cilt 313, 15 Eylül 2006.). Bu yazıya ait iki damgayı
yukarıda gösteriyorum. Her ikisinin ne derece birbirlerini
andırdıkları ve benzedikleri ortadadır.
ABD’nin
güney bölgesi olan New Mexico (Yeni Meksiko) eyaletine
zamanında gelip yerleşmiş olan Navajo yerlilerine ait bir
resimde aynı damganın merkezde yer aldığını ve insanların onun
çevresine toplandıklarını görmekteyiz.
Sağ alt
köşede ise güney ve orta Amerika bölgelerinde uzun yüzyıllar
boyu ileri bir kültür oluşturmuş olan Maya ve Aztek tanrısı
Quetzalcoatl’ya ait bir damga görüyoruz.
Bu tanrının
adını “Kutsalkatlı” olarak okuyabiliriz. Öyle okunduğunda
Türkçe anlamlı Kutsal-Katlı yani Tengri olduğu
anlaşılmaktadır. Damgası da zaten bu görüşe onay vermektedir.
Maya-Aztek kültüründe birçok tanrı vardı. Bazılarının
adını Türkçe olarak anlamlı bulmaktayım. İspanyol rahipler
tarafından kayıt altına alınmış Maya- Aztek isimlerinde Türkçe
sesler vardır.
Örneğin “ç” sesini veren bir harf
İspanyol abecesinde bulunmadığı için Ç yerine X harfini
kullandılar. Şu halde her X gördüğümüzde Ç olarak okuyalım.
Ayrıca “ı” harfi de olmadığından yerine “i” harfini
kullandılar.
Xiuhtecuhtli: ateş ve
zaman tanrısıdır. Yani çifte bir göreve sahiptir. Şu halde
Çifte-Kutlu olarak okunabilir. Xiuhte = Çifte ve Cuhtli =
Kutlu olmaktadır. Eşitliğin bire bir olması beklenemez. Çünkü
iki toplum ayrılalı yaklaşık 3,000 yıl gibi uzun bir zaman
süresi geçmiştir.
Tezcatlipoca: Orta
Amerika tanrılarının belki de en önemlisi. Tezcatli =
Tezkatlı, Poca = Bora. Burada kast edilen hızlı hareket eden
rüzgar olmaktadır. Tez = hızlı, Katlı = Kat eden (harekete
eden) ve B den P ye dönüşümle Bora sözü “poca” şeklini almış
olabilir. Nitekim, Tezkatlıbora rüzgar
tanrısıdır.
Chac: Yani "Çak" Mayaların yıldırım
ve şimşek tanrısıdır. Çak şeklinde okunan bu sözcük halen bile
dilimizde “Şimşek çaktı” şeklinde varlığını
sürdürmektedir.
Kinich
Ahau: Maya güneş tanrısıdır. Kinich
veya Küniş aslen Türkçe “Güneş” sözünden türemiştir. Eski Türk
inancında “Künhan” Güneş-Han adı kutsal güneşe verilen
isimlerden biridir. Ahau ile Han sözlerinin yakınlığı bu
görüşü desteklemektedir.
Xochiquetzal: Güzellik ve çiçek
tanrıçası idi. Burada quetzal sözünün kutsal olduğunu gördük.
Fakat Xochi nasıl okunmalı? Xochi = Çoh yani “çok” olabilir.
Bu durumda “Çokkutsal” adı ortaya çıkmış olur.
Bu örnekleri çoğaltabiliriz. Yeni örnekleri bir sonraki
yazımda sunacağım. Ancak, şu gerçek ile karşı karşıya
bulunmaktayız:
Kuzey ve Orta Amerika yerli diye
bilinen kültürler Asya kökenli olup Bering boğazı üzerinden
yeni dünyaya göç etmişlerdir. Asya'dan çıkan ve Anadolu'ya
yerleşen bir diğer kol Hurri, Hitit ve Sümer
halklarıdır. |