|
Finike abecesinin Ön-Türk
damgaları ile ilişkili olduklarından söz ettim. Ancak kimdi bu
Finike halkı? Yaşadıkları bölgenin doğu Akdeniz kıyıları
olduğu biliniyor. Başşehirleri genelde
Byblos olarak bilinse
de şehrin o dönemdeki asıl adı
Gubla idi. Gubla
bugünkü Beyrut
şehrinden 30 km. daha kuzeyde ve kıyıdadır. Ondan biraz daha
kuzeyde de Ugarit
bulunmaktadır.
(Bkz.
50 sayılı Sümer çivi yazısından Finike Abecesine başlıklı
yazım)
Üstte görülen belge,
Gubla şehrindeki taşa
kazılı bir yazıtın görüntüsüdür. Bu yazı henüz çözülebilmiş ve
okunabilmiş değildir. Uzmanlar bu yazıya
Pseudo-Hieroglyphic
(Hiyeroglif benzeri) adını takmışlardır. Yazı bir resim yazısı
olmayıp açıkça bir damga yazısıdır. Yazıdaki işaretlerin bir
hece yazısı oluşturdukları ve sağdan sola doğru okunmaları
gerektiği saptanmıştır. Bu yazı tarzında toplam 117 adet
farklı işaret bulunmaktadır. Yaklaşık tarih olarak M.Ö. 2,000
yıllarında kullanılmış olduğu sanılmaktadır. Bu yazının Asya
kökenli damga yazısının bir türevi olan
Proto-Sina yazısından
dönüştüğü görüşündeyim.
(Bkz.
35 sayılı A Harfinin İzlediği Yollar başlıklı yazım)
M.Ö. 1.000
yıllarında geliştirilen Finike abecesinde ise 22 harf
bulunuyordu. Bu harfler ile Ön-Türk damgaları ve Orhun
yazıtlarındaki harflerin arasında bariz birtakım benzerlikler
bulunmaktadır. Üstteki tablonun her karesinde solda Ön-Türk
damgaları ve sağda Finike harfleri görülüyor.
Bu işaretlerdeki benzerliklere biraz daha yakından bakalım.
Sol üst köşede görülen Zayn
harfi ile OZ
damgası arasındaki ilişki ve ikinci sıranın en sağdaki kutuda
görülen SA damgası
ile SADHE harfi
arasındaki ilişki için 10
sayılı Oziris başlıklı yazıma
bakınız. Üst sıradaki ikinci kutuda görülen
OĞ harfi Orhun
abecesinde bulunuyor. Finike
WAW harfinin okunuşu ile
OĞ sesi arasındaki
benzerlik çarpıcıdır. Oğ
damgası iki kolunu göğe doğru kaldırmış bir insanı andırıyor
ve /yükselmek/ kavramını içeriyor.
(Bkz.
27 sayılı Tur ve Ok Boylarının adları başlıklı yazım)
Hemen yanındaki
KE
damgası OK damgası ile ilişkilidir. K => G dönüşümü ile
Gimel adını almıştır.
PE ile
PEH
arasındaki benzerlik açıklama gerektirmeyecek kadar barizdir.
Üst sıranın en sağındaki LAMEDH
harfinin UL
damgasından türediğini daha önceki bir yazımda belirttim.
(Bkz.
12 sayılı Ortak Kültürde OL sözcüğü başlıklı yazım)
İkinci sırada görülen işaretler hakkında
daha önceki birçok yazımda açıklamalarda bulundum.
BU
damgası ile BETH harfi için
28 sayılı Ön-Türk Harflerinin
Kökeni başlıklı yazıma,
OK
damgası ile KAPH harfi için
9 sayılı Khan-Khut-Khanum
başlıklı yazıma, TENGRİ damgası ile
TETH harfi
için 7 sayılı Tengri
Simgesi başlıklı yazıma ve
R
damgası ile REŞ harfi için
15 sayılı Etrüsk ve Likya Yazısı
başlıklı yazıma bakınız.
Finike abecesinde toplam 22 harften 10
tanesi Ön-Türk damgaları ile ilişkili iseler Finike abecesinin
neredeyse yarısı Ön-Türk damgalarından dönüşmüştür denebilir.
Çünkü, Ön-Türk damgaları Orta Asya’dan atı ehlileştiren bir
kültür sayesinde dört-bir yana dağılmış olduklarına genetik
bulgular dahi destek vermektedirler.
(Bkz.
59 sayılı genetik bulgular başlıklı yazım) |